*Thương Huyền tuyển dịch
Hiếm có người đàn bà nào phải chịu nhiều nỗi đau khổ như Elizabeth Wright. Một năm trước khi bắt đầu cuộc khủng hoảng kinh tế thế giới (1929), chồng bà – người đứng đầu một tập đoàn gồm các hãng công nghiệp và nhà băng – đột ngột qua đời. Cuộc chiến pháp lý tranh chấp tài sản thừa kế với những người em trai chồng làm tóc bà bạc trắng. Vài tháng sau, Ron – cậu con trai độc nhất của cả gia đình – chết đuối trong một chuyến đi nghỉ cùng các bạn ở vùng núi. Những cơn mưa như trút nước đã biến con suối nhỏ gần nơi họ đóng lều thành một thác nước khổng lồ ngay giữa lúc nửa đêm. Ron đã cố gắng dìu các bạn gái tấp vào bờ, cố bám lấy những bụi cây đang vật lộn với sóng. Kiệt sức vì mỏi mệt và cái lạnh thấu xương, Ron bị dòng nước cuốn trôi trong tiếng thét rợn người của các cô bé. Đám tang của Ron đè nặng lên bà mẹ. Chỉ qua một đêm dường như lưng bà còng xuống.
Cuộc khủng hoảng kinh tế biến bà thành kẻ tay trắng. Tòa dinh thự bị niêm phong chờ đem bán đấu giá. Được phép mang theo một ít đồ dùng cá nhân, bà thuê một căn phòng áp mái ở một khu phố nghèo nàn, chật chội. Kiếm được chân đóng bao xà bông, ban ngày bà đi làm, tối về niềm vui duy nhất của bà là xem lại những cuốn album gia đình với những tấm ảnh của Ron. Một ngày kia, hỏa hoạn xảy ra. Khi đi làm trở về, căn phòng của bà chỉ còn là một đống tro, gạch vỡ. Bà không luyến tiếc bất cứ thứ gì, ngoại trừ những tấm hình của Ron. Bà đâm ra sợ những buổi tối lạnh lẽo, dài dằng dặc.
Nhận được tin báo cuộc bán đấu giá đồ đạc trong căn nhà của mình sẽ được tiến hành vào một ngày đầu thu, một tia hy vọng lóe trong đầu bà Wright. Bức vẽ chân dung của Ron! Hai mươi năm trước, khi Ron mới 5 tuổi, trong một chuyến nghỉ hè tại Paris, chính bà đã cầy cục thuyết phục một danh họa nổi tiếng thế giới nhận vẽ Ron. Ban đầu họa sĩ từ chối. Ông là người khác đời, coi thường tiền bạc. Tuy nhiên sau một hồi ngắm nhìn Ron nhảy nhót trong phòng khách, bỗng nhiên ông gật đầu và nói:
– Tôi mong một ngày nào đó bức họa sẽ đem lại nghị lực cho bà.
Bức vẽ khổ nhỏ được hoàn thành với dòng đề tặng của danh họa. Tiếng tăm của bức vẽ Ron vượt khỏi bốn bức tường nhà Wright bởi lẽ nó là tác phẩm cuối cùng của danh họa. Ông đột ngột qua đời hai ngày sau khi quét nét cọ cuối cùng lên tấm vải vẽ Ron.
Bà Elizabeth biết rằng mua lại bức tranh là hết sức khó vì bà không có đủ tiền nhưng bà muốn Ron phải ở bên cạnh bà. Bà tranh thủ làm ngày làm đêm. Hết sức tiết kiệm, mỗi bữa bà chỉ cho phép mình ăn một cái bánh nhỏ và uống một ly cà phê. Sức kiệt, một tối nọ, bà Elizabeth bất tỉnh ngay trên dây chuyền bao gói xà bông. Người ta đưa bà vào nhà thương thí. Ngày đấu giá đã qua nhưng bà Elizabeth vẫn chưa đứng dậy nổi. Bà tuyệt vọng, bà đã mất đứa con trai duy nhất và giờ đây không lẽ bà đành để mất bức hình cuối cùng của nó?
Tuy nhiên, bất cứ ai trong xóm nghèo cũng biết chuyện bà muốn mua lại bức tranh của người con trai. Biết tin này, một nữ phóng viên trẻ đã cho đăng lại câu chuyện trên tờ báo địa phương với lời kêu gọi “một đô la để chuộc lại Ron”. Chỉ trong vòng 2 tuần, tòa soạn nhận được một số tiền khá lớn để tham gia cuộc đấu giá. Vào ngày đấu giá, hàng trăm em nhỏ đã đứng xếp hàng lặng lẽ trước cửa tòa nhà đấu giá với những tấm biển: “Hãy trả Ron cho mẹ anh ấy”.
Phiên đấu giá diễn ra chóng vánh. Bức chân dung của Ron trở về với mẹ anh như ý nguyện của hàng trăm ngàn người dân thành phố. Tuy nhiên, bà không còn kịp nhìn thấy mặt con lần cuối, dù chỉ là trên ảnh. Bức vẽ của Ron được gắn ngay trên tấm bia mộ mẹ anh do những người hảo tâm góp tiền xây. Anh mãi ở bên cạnh mẹ như ý nguyện của bà. Đã hơn nửa thế kỷ, bức vẽ vẫn còn nguyên. Một bản sao của bức vẽ được lưu trong nhà bảo tàng thành phố như một kỷ niệm về tấm lòng cao cả của cư dân thành phố.
*
Nguồn: Con lớn nhanh bên cha mỗi ngày – Thương Huyền tuyển dịch
Nguyên Thoại 